Kali Chaudas 2025: દિવાળીના તહેવારોની શરૂઆતમાં એક ખાસ દિવસ આવે છે જેને કાળી ચૌદસ કહેવામાં આવે છે. આ તહેવાર દિવાળીના એક દિવસ પહેલા, આસો વદ ચૌદસના દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ વર્ષે, 20 ઓક્ટોબર, 2025ના રોજ કાળી ચૌદસ છે. આ દિવસને નરક ચતુર્દશી, રૂપ ચૌદસ કે ચોટી દિવાળી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. પરંતુ આ તહેવાર કેમ ઉજવવામાં આવે છે? તેની પાછળની પૌરાણિક કથા શું છે? અને તેનું ધાર્મિક તથા સાંસ્કૃતિક મહત્વ શું છે? આ બ્લોગ પોસ્ટમાં આપણે આ બધા વિશે વિગતવાર જાણીશું.
કાળી ચૌદસ કેમ ઉજવવામાં આવે છે અને તેના મુખ્ય કારણો
કાળી ચૌદસનું નામ “કાળી” (અંધકાર અથવા મહાકાળીનું પ્રતીક) અને “ચૌદસ” (ચતુર્દશી તિથિ) પરથી પડ્યું છે. આ દિવસ હિંદુ કેલેન્ડરના કાર્તિક માસના કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્દશી તિથિને પડે છે. આ તહેવારનું મુખ્ય કારણ સર્વ સારા પર દુષ્ટના વિજયની યાદમાં છે. તે નકારાત્મક શક્તિઓ, દુષ્ટ ભાવનાઓ અને જીવનના અંધકારને દૂર કરવાનું પ્રતીક છે.
1) નરકાસુર વધની કથા: આ તહેવારનું મુખ્ય કારણ ભગવાન કૃષ્ણના નરકાસુર અસુર પર વિજય છે. નરકાસુર, જે વિષ્ણુજીના ભક્ત રાજા પ્રહ્લાદનો વંશજ હતો, તેણે અમરાવતીના સ્વર્ગલોક પર કબજો કર્યો હતો અને 16,000 સ્ત્રીઓને કેદ કરી દીધી હતી. તેના અત્યાચારથી પીડાતા લોકોએ કૃષ્ણજી પાસે મદદ માંગી. કૃષ્ણજીએ તેમની પત્ની સત્યભામા સાથે મળીને નરકાસુરનો વધ કર્યો. આ વિજયને યાદ કરીને કાળી ચૌદસ ઉજવવામાં આવે છે. આ ઘટના સારા પર ખરાબની જીતનું પ્રતીક છે.
2) મહાકાળીની પૂજા: કેટલીક પરંપરાઓમાં, આ દિવસે મહાકાળીની પૂજા કરવામાં આવે છે કારણ કે માન્યતા છે કે કાળીએ નરકાસુરનો વધ કર્યો હતો. માતા કાળી દુષ્ટતા, આળસ અને નકારાત્મક શક્તિઓની નાશકારીણી છે. તેમની પૂજાથી ભક્તોને બળ અને સાહસ મળે છે, જેથી તેઓ જીવનના અંધકારને હરી શકે.
3) યમરાજની પૂજા અને યમ તર્પણ: આ દિવસે યમરાજ (મૃત્યુના દેવ)ની પૂજા કરીને યમ તર્પણ કરવામાં આવે છે. માન્યતા છે કે આનાથી અકાળ મૃત્યુથી રક્ષણ મળે છે અને પૂર્વજોની આત્માઓને શાંતિ મળે છે.
4) લોભ અને દુર્વાસનાનો ત્યાગ: વામન અવતારની કથા પણ આ સાથે જોડાયેલી છે. ભગવાન વિષ્ણુએ રાજા બલિ પાસેથી ત્રણ પગલાં જમીન માંગી હતી, જેમાં બલિએ તેમના માથા પર ત્રીજો પગલો મૂકવા દીધો અને મુક્તિ પ્રાપ્ત કરી. આ કથા લોભને ત્યાગવાનું શીખવે છે.
કાળી ચૌદસનું મહત્વ – ધાર્મિક અને આધ્યાત્મિક પાસું
- કાળી ચૌદસ માત્ર એક તહેવાર નથી, પરંતુ તે આંતરિક શુદ્ધિકરણનું પ્રતીક છે. આ દિવસે ભક્તો જીવનના “નરક” જેવા તત્વો – જેમ કે ક્રોધ, લોભ, આળસ અને નકારાત્મક વિચારો – ને દૂર કરવાનો સંકલ્પ કરે છે. મહાકાળીની પૂજાથી રાહુ-કેતુ જેવા ગ્રહદોષો દૂર થાય છે અને મેલી વિદ્યાના સાધકો માટે આ દિવસ સિદ્ધિનો છે.
- આધુનિક સમયમાં, આ તહેવાર પર્યાવરણ સંરક્ષણ અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય સાથે પણ જોડાય છે. પરંપરાગત ફટાકડાઓને બદલે ઇકો-ફ્રેન્ડલી દીવા પ્રગટાવીને પ્રદૂષણને દૂર કરવાનું પ્રતીક બને છે.
કાળી ચૌદસ એ દિવાળીના તહેવારોમાંથી એક અજોડ રત્ન છે, જે અંધકારને હરીને પ્રકાશની આગવડી કરે છે. આ દિવસે માતા કાળી અને ભગવાન કૃષ્ણની કૃપા મેળવીને આપણે જીવનના દુષ્ટ તત્વોને ત્યાગીએ. જો તમે આ વર્ષે કાળી ચૌદસ ઉજવવા માંગો છો, તો વહેલી સવારે સ્નાન કરીને પૂજા કરો અને પરિવાર સાથે આનંદ કરો. આ તહેવાર આપને બળ, શાંતિ અને સમૃદ્ધિ આપે! જો તમને આ લેખ ગમ્યો હોય, તો કોમેન્ટમાં જણાવજો. શુભ દિવાળી!
